Border Target Operating Model – dokument, który ułatwi transport towarów do Wielkiej Brytanii

Spis treści:

1. Border Target Operating Model – co to jest i jakie zmiany wprowadza?
2. Nowy model kontroli i bezpieczeństwa – na czym polega?
3. Towary importowane z UE do Irlandii przez Wielką Brytanię – kogo nie będzie obowiązywać TOM?
4. Kalendarium Border Target Operating Model – kiedy wejdą w życie poszczególne zmiany?

Co to jest Border Target Operating Model? Najważniejsze zmiany

Border Target Operating Model (w skrócie TOM) to dokument opisujący zasady transportu towarów do Wielkiej Brytanii z innych krajów, w tym również z Unii Europejskiej. Dotyczy kontroli bezpieczeństwa importu towarów oraz kontroli sanitarnych i fitosanitarnych, wwozu żywych zwierząt oraz zarodków produktów pochodzenia zwierzęcego, a także roślin i produktów roślinnych. Do każdego produktu została przypisana kategoria ryzyka, co stanowi podstawę regulacji.

Najważniejsze zmiany wynikające z TOM:

• Zmniejszenie wymagań dotyczących informacji na temat importowanych towarów z 37 do 20 obszarów (w niektórych przypadkach konieczne będzie podanie informacji o dodatkowych 8 obszarach).
• Ułatwienie przekazywanie dokumentacji za pośrednictwem systemu Single Trade Window.
• Podniesienie bezpieczeństwa danych i zapobieganie ich powielaniu.
• Usunięcie wymogów dotyczących bezpieczeństwa i ochrony względem niektórych kategorii towarów.

Nowy model kontroli i bezpieczeństwa – na czym polega?

Kontrole towarów oparte są o trzy filary – wprowadzenie kategorii ryzyka dla poszczególnych towarów, cyfryzację dokumentacji eksportowej, a także ułatwienie dla rzetelnych importerów.

Kategorie ryzyka przypisane konkretnym produktom (risk-based assessment)

Wprowadzone w ramach nowego modelu kategorie dzielą się na wysokiego, średniego i niskiego ryzyka. Dotyczą samych towarów, ale i kraju ich pochodzenia. 

Klasyfikacji ryzyka podlegają:

• żywe zwierzęta,
• produkty pochodzenia zwierzęcego,
• produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego,
• materiał biologiczny,
• rośliny,
• produkty roślinne.

Towary niskiego ryzyka (produkty przetworzone pochodzenia zwierzęcego i odzwierzęcego, niektóre produkty rybne) nie będą wymagać już certyfikatu zdrowia. W przypadku produktów średniego ryzyka (produkty nieprzetworzone, m.in. surowe mięso i ryby, nabiał, produkty wykorzystywane w produkcji pasz) należy za każdym razem powiadamiać o przybyciu przesyłek w systemie celnym i kontroli dokumentów na granicy. Jeśli chodzi o towary wysokiego ryzyka, kontrole są najbardziej restrykcyjnie. Obejmują m.in. żywe zwierzęta oraz produkty importowane z krajów lub regionów o podwyższonym ryzyku chorobowym. W przypadku takich towarów przeprowadza się pełną kontrolę. Od przewoźnika wymaga się zarówno wcześniejszego zgłoszenia wwozu, jak i okazania eksportowego certyfikatu zdrowia zwierząt. Kontrola dotyczy również roślin, ale tylko tych z kategorii wysokiego ryzyka – te średniego i niskiego ryzyka nie wymagają sprawdzania.

Ułatwienie dla autoryzowanych importerów (Single Trade Window i Trusted Trader Scheme)

Single Trade Window (STW) to system informatyczny pozwalający na wprowadzenie i przekazywanie wszystkich dokumentów związanych z eksportem lub/ i importem za pośrednictwem jednej platformy. Ma to pomóc przewoźnikom w łatwiejszym pozyskiwaniu statusu Trusted Trader, który pozwala na ograniczenie administracyjnych procesów – m.in. każdorazowego udostępniania danych różnym organom brytyjskim. Przedsiębiorcy, którzy wcześniej uzyskali status Trusted Trader, za pośrednictwem Single Trade Window mogą mieć dostęp do posiadanych już zezwoleń i ubiegać się o kolejne, dodatkowe zezwolenia lub udział w programach skierowanych do eksporterów i importerów.

Towary importowane z UE do Irlandii przez Wielką Brytanię – kogo nie będzie obowiązywać TOM?

Jeśli chodzi o tranzyt towarów do Irlandii i Irlandii Północnej przez Wielką Brytanię, obowiązują dotychczasowe przepisy, które określa dokument Windsor Framework. Na jego podstawie odbywa się również import towarów z Irlandii i Irlandii Północnej do Wielkiej Brytanii, ale tylko w przypadku towarów niewymagających kontroli. W przypadku bezpośredniego importu towarów należy oprzeć się na regulacjach Border Target Operating Model.

Kalendarium zmian – najważniejsze daty

Przepisy wynikające z dokumentu Border Target Operating Model będą wprowadzane stopniowo w 2024 roku.

31 stycznia 2024 – wprowadzenie świadectwa zdrowia produktów zwierzęcych, roślin i produktów roślinnych średniego ryzyka, żywności i pasz pochodzących od zwierząt objętych wysokim ryzykiem, które importowane są z państw Unii Europejskiej.

31 stycznia 2024  - zniesienie wymogów wstępnego powiadamiania dla roślin i produktów roślinnych niskiego ryzyka importowanych z UE oraz wprowadzenie świadectw zdrowia przy przywozie produktów zwierzęcych, roślin i produktów roślinnych średniego ryzyka, pasz niepochodzących od zwierząt wysokiego ryzyka.

30 kwietnia 2024 – wdrożenie fizycznych kontroli produktów zwierzęcych, roślinnych, produktów roślinnych średniego ryzyka oraz żywności i pasz niepochodzących od zwierząt określonych wysokim ryzykiem importowanych z UE, na podstawie dokumentacji i ryzyku identyfikacji.

30 kwietnia 2024 – przeniesienie kontroli roślin i produktów roślinnych do punktów kontroli granicznej, zniesienie świadectw zdrowia i rutynowej kontroli niektórych produktów spoza UE. Zmniejszy się również liczba kontroli fizycznych i identyfikacyjnych produktów zwierzęcych średniego ryzyka pochodzących z krajów spoza UE.

31 października 2024 – wprowadzenie wymogu składania deklaracji bezpieczeństwa i ochrony (Safety and Security declarations) w razie importu towarów z krajów UE lub innych, na których obowiązuje zwolnienie.

Źródło: brexit.gov.pl