Czy tachograf jest obowiązkowy? Kogo dotyczą przepisy oraz jakie pojazdy muszą być w niego wyposażone
Kiedy tachograf jest obowiązkowy i kogo dotyczą przepisy wynikające m.in. Pakietu Mobilności.
W Polsce, podobnie jak w całej Unii Europejskiej, obowiązek stosowania tachografów regulują przepisy unijne, które są systematycznie aktualizowane. Choć ogólna zasada mówi, że tachograf jest obowiązkowy w pojazdach powyżej 3,5 tony DMC wykorzystywanych do przewozu drogowego rzeczy lub osób, istnieją liczne wyjątki i szczegółowe regulacje. W artykule przyjrzymy się zarówno obecnym wymogom, jak i nadchodzącym zmianom, które będą miały istotne znaczenie dla branży TSL.
Kiedy tachograf jest obowiązkowy?
Kwestie związane z tachografami w transporcie drogowym reguluje rozporządzenie UE nr 165/2014 oraz ustawa o tachografach. Zgodnie z nimi, tachograf musi być zainstalowany i używany w pojazdach przeznaczonych do przewozu:
🔹rzeczy, których dopuszczalna masa całkowita (DMC) przekracza 3,5 tony,
🔹osób – w przypadku gdy pojazd przystosowany jest do przewozu więcej niż 9 osób (łącznie z kierowcą).
Obowiązek ten dotyczy głównie transportu zarobkowego, ale obejmuje również niektóre przypadki transportu na potrzeby własne, zwłaszcza w ruchu międzynarodowym.
W transporcie międzynarodowym wymóg ten jest ściśle przestrzegany, a organy kontrolne w różnych krajach UE ściśle egzekwują stosowanie tachografów zgodnie z przepisami rozporządzenia (WE) nr 561/2006.
W przypadku transportu krajowego również obowiązuje konieczność korzystania z tachografu, choć istnieją wyjątki. Przykładowo, firmy wykonujące krótkodystansowe przewozy w określonym promieniu od swojej bazy mogą korzystać ze zwolnienia.
W jakich przypadkach tachograf nie jest wymagany?
Mimo ogólnego obowiązku stosowania tachografów, ustawodawstwo przewiduje się kilkanaście wyjątków, które umożliwiają poruszanie się bez urządzenia rejestrującego. Najczęściej dotyczą one:
🔹pojazdów specjalistycznych – np. śmieciarek, pojazdów wykorzystywanych do zimowego utrzymania dróg czy maszyn budowlanych,
🔹przewozów krótkodystansowych – realizowanych w promieniu do 100 km od siedziby firmy,
🔹przewozów niezarobkowych – czyli wtedy, gdy transport nie stanowi działalności gospodarczej (np. przewóz materiałów na potrzeby własne firmy budowlanej),
🔹pojazdów historycznych – zarejestrowanych jako zabytkowe,
🔹pojazdów wykorzystywanych przez siły zbrojne, policję, straż pożarną – o ile są używane do działań służbowych.
Warto jednak pamiętać, że zwolnienia te mają charakter warunkowy i często zależą od interpretacji konkretnych przepisów. Z tego względu zawsze warto sprawdzić aktualne rozporządzenia krajowe i unijne.
Jakie kary grożą za brak tachografu?
Nieprawidłowe stosowanie tachografu, brak tachografu, manipulacje przy urządzeniu lub niewłaściwe użycie karty kierowcy są surowo karane – zarówno na poziomie krajowym, jak i unijnym. Sankcje mogą obejmować mandaty dla kierowców sięgające nawet kilku tysięcy złotych, kary administracyjne dla przewoźników, utratę dobrej reputacji przewoźnika (co może skutkować cofnięciem licencji transportowej), a także zatrzymanie pojazdu, a nawet czasowy zakaz wykonywania transportu.
Za brak tachografu w Polsce grozi kara do 12 000 zł i zostaje to uznane za najpoważniejsze naruszenie. W wielu krajach UE, w tym w Niemczech i Francji, kary są jeszcze bardziej dotkliwe niż w Polsce. Za brak tachografu w Niemczech można zapłacić od 750 do 30 000 euro, a w niektórych przypadkach służby mogą odebrać uprawnienia. Podobne wysokości grzywien obowiązują we Francji, do tego dochodzi tu ryzyko kary pozbawienia wolności do roku.
❗Ponadto w przypadku stwierdzenia manipulacji tachografem (np. stosowania magnesu zakłócającego jego pracę), mogą zostać wszczęte postępowania karne.
Inteligentne tachografy – co zmienia się w 2023 i 2025 roku?
W ramach reformy przepisów unijnych, wprowadzane są tzw. inteligentne tachografy drugiej generacji (G2V2). Od 21 sierpnia 2023 r. obowiązują one we wszystkich nowo rejestrowanych pojazdach wykonujących transport międzynarodowy.
Najważniejsze zmiany, jakie wprowadza nowa generacja tachografów:
🔸automatyczne rejestrowanie przekroczeń granic,
🔸zapis lokalizacji GPS w regularnych odstępach czasu,
🔸możliwość zdalnego odczytu przez służby kontrolne,
🔸większe bezpieczeństwo danych i trudniejsze manipulacje.
Do sierpnia 2025 r. w ramach Pakietu Mobilności wszystkie pojazdy używane w transporcie międzynarodowym muszą być wyposażone w te urządzenia – również te, które dotąd korzystały z tachografów starszego typu.
Tachografy a pojazdy o DMC powyżej 2,5 tony – nowe przepisy od 2026 roku
Kolejna ważna zmiana przepisów nadchodzi w lipcu 2026 roku. Od tego momentu tachografy będą obowiązkowe także w pojazdach o DMC powyżej 2,5 tony, jeśli są one wykorzystywane w międzynarodowym transporcie drogowym oraz przewozach kabotażowych.
Dla wielu mniejszych firm transportowych, które dotąd nie podlegały obowiązkowi rejestrowania czasu pracy kierowców, oznacza to konieczność zakupu, montażu i obsługi tachografu, a także przeszkolenia pracowników.
Tachografy – najważniejsze informacje
Tachografy pełnią kluczową rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa drogowego i uczciwej konkurencji w branży TSL. Obowiązek ich stosowania dotyczy obecnie głównie pojazdów o DMC powyżej 3,5 tony w transporcie zarobkowym, ale od 2026 roku obejmie także lżejsze pojazdy w transporcie międzynarodowym. Choć istnieją wyjątki od tego obowiązku, ich zakres jest ograniczony i wymaga szczegółowej analizy.
Warto śledzić zmieniające się przepisy – zwłaszcza w kontekście wprowadzenia inteligentnych tachografów II generacji oraz nowych wymogów dla pojazdów powyżej 2,5 tony. Przewoźnicy, którzy odpowiednio wcześnie przygotują się na zmiany, zyskają przewagę konkurencyjną i unikną dotkliwych sankcji.
Szukasz ładunków? Skorzystaj z nawet 1.000.000 ofert frachtów i powierzchni ładunkowych dziennie, które trafiają na Giełdę Transportową TIMOCOM. Pracuj szybciej i wydajniej dzięki dostępnym w ramach użytkowania narzędziom cyfrowym – m.in. TIMOCOM AI, Planer Tras, Messenger TIMOCOM i wiele więcej.
Źródła: ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 165/2014 z dnia 4 lutego 2014 r. w sprawie tachografów stosowanych w transporcie drogowym.
Może zainteresować Cię także:
Tachograf inteligentny 2 generacji – od kiedy obowiązuje, ile kosztuje i kogo dotyczy?
Obowiązkowe i opcjonalne wyposażenie samochodu ciężarowego
Patrycja Hamielec
Content Specialist
